Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΘΛΗΤΕΣ ΤΟΥ

Προπονητής, είναι κάποιος που... 

...επιτρέπει στον ποδοσφαιριστή να επιτύχει επίπεδα απόδοσης στο βαθμό που  δεν  θα  ήταν  εφικτό εάν  άφηνε τις  προσπάθειές του  στην  τύχη. Η ιδιότητα του προπονητή μπορεί να εκληφθεί ως αρκετά μεγάλη ευθύνη, ειδικά για όσους ασχολούνται με την προπονητική ερασιτεχνικά ή τουλάχι- στον όχι επαγγελματικά.

Σε γενικές γραμμές, αποστολή του προπονητή είναι η δημιουργία κατάλ- ληλων συνθηκών ώστε να φτάσουν οι ποδοσφαιριστές τη μέγιστη απόδοσή τους. Ένας επιτυχημένος προπονητής θα πρέπει να αναπτύξει μια ευρεία γκάμα προσωπικών και διαπροσωπικών δεξιοτήτων, όπως:

-  Αποτελεσματική επικοινωνία με τους αθλητές

-  Κατανόηση της διαδικασίας εκμάθησης και κατάρτισης των αρχών του ποδοσφαίρου

-  Κατανόηση και εφαρμογή των κατάλληλων μεθόδων διδασκαλίας

-  Γνώση των διάφορων μορφών γύμνασης

  - Κατανόηση των ικανοτήτων των παιδιών που γίνονται έφηβοι και των εφήβων που ενηλικιώνονται

-  Γνώση των αιτιών και των συμπτωμάτων της υπεργύμνασης

 -  Μείωση των κινδύνων τραυματισμού των αθλητών

 - Παροχή συμβουλών στους ποδοσφαιριστές για την ασφαλή κίνησή τους μέσα στους αγωνιστικούς χώρους

-  Προετοιμασία προγραμμάτων που ικανοποιούν τις ανάγκες του κάθε ποδοσφαιριστή

-  Ενίσχυση και παρακίνηση των αθλητών για την ανάπτυξη νέων δεξι οτήτων

-  Παρακολούθηση της προόδου κατάρτισης και πρόβλεψη της απόδοσης των αθλητών, με τη χρήση των δοκιμών αξιολόγησης

-  Γνώση των διατροφικών αναγκών των αθλητών και παροχή συμβου  λών, με στόχο τη μέγιστη ενεργειακή και φυσική απόδοσή τους.

-  Γνώση και παροχή συμβουλών στους ποδοσφαιριστές για την ορθή     χρήση των νόμιμων συμπληρωμάτων διατροφής

-  Ικανότητα αξιολόγησης της αγωνιστικής απόδοσης του ποδοσφαιριστή

-  Ικανότητα αξιολόγησης της κατάρτισης του ποδοσφαιριστή, καθώς    των προπονητών

Πολλοί θεωρούν πως το πεδίο δράσης του προπονητή βρίσκεται στα στενά πλαίσια της διδασκαλίας των κατάλληλων δεξιοτήτων στους αθλητές, με στόχο την επιτυχία στο άθλημά τους. Στην πραγματικότητα, οι ρόλοι που μπορεί να αναλάβει ένας προπονητής δεν περιορίζονται στην εκγύμναση του ποδοσφαιριστή με σκοπό την μέγιστη ανάπτυξη των φυσικών δυνατο- τήτων του, αλλά συμπεριλαμβάνουν την καλλιέργεια των ικανοτήτων και δεξιοτήτων του μυαλού και του σώματος με τελικό στόχο την πλήρη ανά- πτυξη του ποδοσφαιριστή στα χρόνια που ακολουθούν. Έτσι, οι ρόλοι που

 καλείται να αναλάβει ένας προπονητής κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του είναι ποικίλοι, με κυριότερους τους παρακάτω:

• Σύμβουλος, τόσο για τη σωστή κατάρτιση όσο και για την κατάλληλη εξάρτηση και τον απαραίτητο εξοπλισμό των ποδοσφαιριστών.

• Αξιολογητής της απόδοσης , αγωνιστικότητας και κατάρτισης των αθλητών.
• Πρεσβευτής σε σχολεία, κολέγια και πανεπιστήμια μέσα από επι- σκέψεις και δραστηριότητες που προάγουν τον ποδοσφαιρικό σύλλο- γο και τον αθλητισμό γενικότερα.
• Σοφέρ για τη μεταφορά των παιδιών στα αθλητικά γεγονότα εάν η οικογένεια αδυνατεί να τα μεταφέρει.
• Φίλος και σύμβουλος, που μοιράζεται τα προβλήματα και τις ανη- συχίες των αθλητών. Στη διάρκεια της σταδιοδρομίας ενός προπονη- τή, οικοδομείται μια πολύ στενή σχέση με τους αθλητές. Είναι πολύ σημαντικό οι προσωπικές πληροφορίες και συζητήσεις να μένουν εμπιστευτικές, γιατί στην αντίθετη περίπτωση χάνεται ο σεβασμός και η εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του προπονητή.

• Υποστηρικτής. Είναι ρόλος μέσα στα πλαίσια του φίλου και συμ- βούλου. Πολλές φορές ο ανταγωνισμός και οι υψηλές απαιτήσεις ασκούν μεγάλη ψυχολογική πίεση στους αθλητές, που έχου αναγκη        ο προπονητής να σταθεί δίπλα τους και να τους   εμψυχώσει.

• Ανιχνευτής, που συγκεντρώνει τα στοιχεία των εθνικών και διεθνών αποτελεσμάτων.
• Νοσοκόμος, στις περιπτώσεις όπου θα πρέπει να δοθούν οι αρχικές πρώτες βοήθειες μέχρι να δοθεί η κατάλληλη ιατρική αντιμετώπιση.
• Πηγή γνώσης, καθώς ο προπονητής υποβάλλεται συχνά σε ερωτή- σεις, τόσο για αθλητικά γεγονότα, όσο και για θέματα διατροφής, τραυματισμών, καθώς και για θέματα ανεξάρτητα από το άθλημα.
• Σύμβουλος στους γονείς και στην οικογένεια των αθλητών. Ο προ- πονητής πρέπει να είναι σε θέση να καθησυχάζει και να πείθει τους γονείς για την ασφάλεια των παιδιών τους κατά τη διάρκεια των  προπονήσεων και των αγώνων

• Παρακινητής (motivator). Ο προπονητής πρέπει να παρακινεί και να διατηρεί ψηλά το ηθικό των αθλητών όλο το χρόνο.
• Διοργανωτής και αρμόδιος για το σχεδιασμό ατομικών σχεδίων κα- τάρτισης για κάθε ποδοσφαιριστή καθώς και οργανωτής συμμετοχών στις συνεδριάσεις και τα σεμινάρια.
• Ερευνητής και δια βίου εκπαιδευόμενος, καθώς πρέπει να είναι πά- ντα σε επαφή με τις πιο πρόσφατες τεχνικές κατάρτισης έτσι ώστε να μπορεί να παρέχει στους αθλητές του αυτό το κάτι παραπάνω που θα τους κάνει να ξεχωρίσουν από τους υπόλοιπους.
• Εκπαιδευτής. Είναι πολύ πιθανό στη διάρκεια της σταδιοδρομίας ενός προπονητή, να χρειαστεί να εκπαιδεύσει έναν νέο προπονητή.

Σχέση προπονητή – αθλητή 

Κατά τη διάρκεια της συνεργασίας ενός προπονητή με τους αθλητές του δημιουργείται μια πολύ στενή σχέση, η  οποία, για να θεωρηθεί επιτυχημέ- νη και να επιτρέψει την μέγιστη ανάπτυξη των δυνατοτήτων τους, πρέπει να  στηρίζεται  σε  δύο  πράγματα:  την  εμπιστοσύνη  και  τον  σεβασμό. Τόσο ο προπονητής, όσο και ο ποδοσφαιριστής πρέπει να αντιληφθούν πως αποτελούν μια ομάδα και εργάζονται μαζί για να πετύχουν έναν κοινό στόχο. Μεγάλη βαρύτητα πρέπει να δοθεί επίσης στο ρόλο του συντρόφου, ή στην περίπτωση νεαρών αθλητών, της οικογένειας, καθώς μπορούν να παρέχουν πολύτιμη υποστήριξη στον ποδοσφαιριστή. Η εμπιστοσύνη και ο σεβασμός απέναντι στον ποδοσφαιριστή, την οικογένεια και τους συντρό- φους του είναι απαραίτητη.

Οι ρόλοι του προπονητή και του ποδοσφαιριστή μεταβάλλονται με την πά- ροδο του χρόνου. Όταν ένα παιδί αποφασίσει να ασχοληθεί με το ποδό- σφαιρο, ο ρόλος του προπονητή είναι να το κατευθύνει προς όλες τις πτυ- χές της κατάρτισης (αυταρχικό ύφος προπόνησης).

Με τη βαθμιαία εξέλιξη του ποδοσφαιριστή, τη βελτίωσή των δεξιοτήτων του και, κυρίως, με την απόκτηση της ικανότητας κατανόησης της τεχνικής του ποδοσφαίρου, η σχέση προπονητή – ποδοσφαιριστή αλλάζει και μπο- ρούν σταδιακά να συζητούν και να αποφασίζουν από κοινού για τις ανά- γκες της κατάρτισης (δημοκρατικό ύφος προπόνησης).

Όσο ο ποδοσφαιριστής ωριμάζει και δείχνει πως κατανοεί την διαδικασία της κατάρτισης, μπορεί να καθορίζει μόνος του τις ανάγκες της προπόνη- σης. Ο ρόλος του προπονητή εδώ, αλλάζει ακόμη μία φορά.

Μορφές προπόνησης 

Υπάρχουν δύο μορφές προπόνησης. Η μία αφορά το αυταρχικό ύφος προπόνησης, στο οποίο ο προπονητής επιβάλει τις αποφάσεις του και η άλλη αφορά το δημοκρατικό ύφος προπόνησης, κατά το οποίο οι αθλητές συμμετέχουν στη λήψη των αποφάσεων. Το αυταρχικό ύφος προπόνησης μπορεί να διαχωριστεί σε δύο τύπους προπόνησης, στην αφήγηση και στην πώληση, ενώ το δημοκρατικό ύφος στη διανομή και την άδεια.

Αυταρχικό ύφος προπόνησης 

Σε αυτήν την μορφή προπόνησης, ο προπονητής λαμβάνει τις αποφάσεις και καθορίζει αυτό που πρέπει να γίνει, εξηγεί τις απαιτήσεις, θέτει τους στόχους και ορίζει με ποιόν τρόπο θα διεξαχθούν οι ασκήσεις. Για παρά- δειγμα, σε μια κυκλική προπόνηση, οι αθλητές ενημερώνονται για τις α- σκήσεις στο γήπεδο, ο προπονητής εξηγεί το αντικείμενο της προπόνησης και το σκοπό της κάθε άσκησης και οι αθλητές έχουν την υποχρέωση να ολοκληρώσουν τις ασκήσεις.

 Δημοκρατικό ύφος – που μοιράζεται

Σε αυτήν την περίπτωση, αφού ο προπονητής περιγράψει τις ανάγκες και θέσει τους στόχους της κατάρτισης, προτρέπει τους αθλητές να κάνουν τις δικές τους προτάσεις. Ο προπονητής επιλέγει ανάμεσα στις προτάσεις των αθλητών σύμφωνα πάντα με τους στόχους κατάρτισης που έχει ορίσει και καθορίζει τι πρέπει να γίνει και με ποιόν τρόπο.

Για παράδειγμα, ο προπονητής κρίνει ότι απαιτείται μια κυκλική προπόνη- ση, οι αθλητές προτείνουν πιθανές ασκήσεις και ο προπονητής επιλέγει από τις προτάσεις ένα σύνολο ασκήσεων.

Δημοκρατικό ύφος – που επιτρέπει

Εδώ ο προπονητής καθορίζει τους όρους και εξηγεί τις ανάγκες κατάρτι- σης, σύμφωνα με τις οποίες οι αθλητές υποβάλλουν διάφορες προτάσεις και καταλήγουν οι ίδιοι στην απόφαση, καθορίζοντας οι ίδιοι τί και πώς πρέπει να γίνει. Για παράδειγμα, ο προπονητής κρίνει ότι απαιτείται κυκλική προπόνηση,  καθορίζει τους όρους και θέτει τους στόχους και στη συνέχεια οι αθλητές επιλέγουν μέσα από τις προτάσεις τους ένα σύνολο ασκήσεων που να ικανοποιούν τους όρους του προπονητή.

Τα παραπάνω μπορούν να συνοψιστούν σε 4 μορφές προπόνησης:

•      Ύφος εντολής, όπου ο προπονητής υπαγορεύει (άμεση οδηγία).

•      Αμοιβαίο ύφος, όπου ο ποδοσφαιριστής λαμβάνει μέρος .

    Στις αποφάσεις, ελεγχόμενος από τον προπονητή.

•      Ύφος επίλυσης προβλήματος, όπου ο ποδοσφαιριστής λύνει τα προβλήματα που τίθενται από τον προπονητή.

•      Καθοδηγημένη ανακάλυψη, όπου ο ποδοσφαιριστής έχει την ελευθερία να ερευνήσει διάφορες επιλογές.

ΜΑΝΕΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ