ΠΕΡΙ ΑΜΥΝΤΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ

Η ατομική άμυνα έχει ξεπεραστεί 

Εδώ και περισσότερο από είκοσι χρόνια η αμυντική κάλυψη προσανατολίζεται προς την μπάλα, με μια μικρή αλλά σημαντική εξαίρεση: Η παραπάνω έννοια σχετίζεται τις περισσότερες φορές μόνο με δυο μέρη της ομάδας, δηλαδή το κέντρο και την επίθεση. Στον χώρο της άμυνας εξακολουθούν οι ομάδες να παίζουν παραδοσιακά με λίμπερο και με αμυντικούς που καλύπτουν συγκεκριμένους αντιπάλους στενά.

Το γεγονός αυτό προξενεί εντύπωση, όταν φυσιολογικά οι επιτυχημένοι αγωνιστικοί σχεδιασμοί από τις επαγγελματικές κατηγορίες επιδρούν προς τα «κάτω», δηλαδή στις ερασιτεχνικές κατηγορίες ενηλίκων και εφήβων. Και όμως το παιχνίδι με μια αμυντική γραμμή (άμυνα ζώνης) δε βρίσκει υποστηρικτές στις μεσαίες και χαμηλές ερασιτεχνικές κατηγορίες.

Οι πιθανοί λόγοι είναι:

• Ελλιπείς γνώσεις και πείρα, καθώς πολλοί προπονητές εφηβικών και ερασιτεχνικών ομάδων δεν έχουν δίπλωμα προπονητή. Επιπλέον σχεδόν κανένας προπονητής δε γνώρισε ο ίδιος ως ποδοσφαιριστής το παιχνίδι με άμυνα ζώνης.
• Εμπιστοσύνη στο καθιερωμένο, καθώς η πίεση για επιτυχία που υπάρχει σχεδόν σε όλες τις κατηγορίες οδηγεί στο να καταφεύγει κανείς στα γνωστά και στα καθιερωμένα. Σίγουρα κάποιες φορές δοκιμάζονται νέες τάσεις και μέθοδοι, οι οποίες όμως απορρίπτονται πολύ γρήγορα μόλις έλθει αποτυχία, για να επανέλθει κανείς στα γνωστά και σ' αυτά που εμπιστεύεται.

 Η παρεξηγημένη αντίληψη ότι η άμυνα ζώνης δήθεν ενεργεί σαν μια αμυντική γραμμή, με τους αμυντικούς να βρίσκονται σε μια ευθεία και ότι η άμυνα ζώνης είναι το ίδιο ακριβώς με το παιχνίδι με τεχνικό οφσάιντ. Ακόμη και οι εικόνες από την τηλεόραση και τα σχόλια αναφορικά στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο φαίνονται να επιβεβαιώνουν την εφαρμογή του κανονισμού του οφσάιντ στο παιχνίδι με άμυνα ζώνης. Οι βοηθοί των διαιτητών θεωρούνται στις επαγγελματικές κατηγορίες —όπως και στις ανώτερες ερασιτεχνικές— ως τα άτομα που παίρνουν τις αποφάσεις στο παιχνίδι σε μια γραμμή. Στις χαμηλότερες ερασιτεχνικές κατηγορίες προστίθεται ένα επιπλέον πρόβλημα, καθώς δεν υπάρχουν εκεί βοηθοί διαιτητών. Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο να μην έχει ο φιλόδοξος προπονητής των ερασιτεχνών καμιά εμπιστοσύνη σε έναν τέτοιο τρόπο άμυνας. Σίγουρα τα βασικά στοιχεία της προσανατολισμένης προς την μπάλα άμυνας δεν είναι καινούργια, αλλά αντίθετα γνωστά στους περισσότερους ποδοσφαιριστές μιας ομάδας, έστω και αν η μετατόπιση και η αλληλοκάλυψη κατά κανόνα δε φτάνουν στην ποιότητα των αντίστοιχων του επαγγελματικού ποδοσφαίρου. Βέβαια και οι αντίπαλοι επιθετικοί έχουν και εκείνοι χαμηλότερη ποιότητα! Έτσι λοιπόν η συμπεριφορά με προσανατολισμό προς την μπάλα σε καταστάσεις αριθμητικού μειονεκτήματος είναι γνωστή και φυσιολογική, όμως σε καταστάσεις με ίσο αριθμό παικτών ή αριθμητικό πλεονέκτημα εφαρμόζεται σχεδόν αποκλειστικά η ατομική κάλυψη, η οποία σε αγωνιστικές καταστάσεις μέσα στη μεγάλη περιοχή και μπροστά από την εστία μπορεί να αποδειχθεί σωστή όσον αφορά στην τακτική. Είναι όμως η αμυντική αυτή συμπεριφορά αυτονόητα ενδεδειγμένη παντού και σε όλες τις αγωνιστικές καταστάσεις; Πρέπει κανείς στην άμυνα ζώνης να παίζει οπωσδήποτε με τεχνικό οφσάιντ.

Σε μια πραγματική αγωνιστική κατάσταση, η δημιουργία ευκαιριών επίτευξης τέρματος μετά από την κατάκτηση της μπάλας αποτελεί τον κεντρικό στόχο. Πρόσφατες έρευνες και αναλύσεις πιστοποιούν ότι σχεδόν τα 80% των τερμάτων που σημειώνονται μέσα στο παιχνίδι επιτυγχάνονται μετά από γρήγορη αντεπίθεση, όταν η αντίπαλη ομάδα δεν έχει προλάβει να οργανωθεί ακόμη.

           Απόδοση πειστικής δουλειάς

Η αλλαγή νοοτροπίας και συμπεριφοράς προς μια αμυντική ζώνη που προσανατολίζεται προς την μπάλα βρίσκεται στο επίκεντρο της φάσης προετοιμασίας που περιγράψαμε εδώ. Κατά πάσα πιθανότητα οι αμυντικοί παίκτες της ομάδας σας είναι παραδοσιακοί αμυντικοί και εκπαιδευμένοι σύμφωνα με τα παλιό μοντέλο ύπαρξης λίμπερο και προσωπικών αντιπάλων συγκεκριμένων επιθετικών. Όποιος έχει ασχοληθεί με τη ριζική αλλαγή ενός συστήματος, γνωρίζει πολύ καλά ότι για τον σκοπό αυτό δεν απαιτείται μόνο πολλή πειστική δουλειά μέσα στο γήπεδο, αλλά και θεωρητική δουλειά στον πίνακα. Η αλλαγή πρέπει να αιτιολογηθεί βήμα προς βήμα και οι αμφιβολίες και προκαταλήψεις των παικτών να εξαλειφθούν επίσης σταδιακά. Ο σκεπτικισμός αφορά κατά κύριο λόγο στο παιχνίδι με οφσάιντ και στη φαινομενική σιγουριά που εμπνέει στο αμυντικό παιχνίδι ένας λίμπερο που ενεργεί πίσω από τους αμυντικούς που καλύπτουν ατομικά τους αντιπάλους τους. Σχετικά με τα παραπάνω, ο προπονητής πρέπει να εξηγήσει στους παίκτες ότι η συμπεριφορά των αμυντικών εξαρτάται από την απόσταση της δικής τους γραμμής από την εστία.

Η προσανατολισμένη προς την μπάλα κάλυψη των αντιπάλων με αμυντική ζώνη αποτελεί τη σωστή τακτική για τον χώρο έξω από τη μεγάλη περιοχή. Με ζώνη και έντονη πίεση (πρέσινγκ) από τους κεντρικούς παίκτες ο αντίπαλος μπορεί να κρατηθεί αποτελεσματικά μακριά από την εστία μας. Με τον τρόπο αυτόν η πιθανότητα δημιουργίας ευκαιριών για επίτευξη τέρματος από τον αντίπαλο περιορίζεται, καθώς δεν μπορεί να παίξει με βάθος προς την εστία.

Πώς παίζει η αμυντική ζώνη και πότε;

Η συμπεριφορά μιας αμυντικής ζώνης εξαρτάται λοιπόν κατά πρώτο λόγο από την απόσταση των αμυντικών από την εστία τους:

• Από τη σίγουρη απόσταση λίγο μπροστά από τη μεγάλη περιοχή (περίπου 22 μέτρα μπροστά από την εστία των αμυνομένων) ή
• την περισσότερο επικίνδυνη και μεγαλύτερη απόσταση (περισσότερο από 25 μέτρα).
• Οι θέσεις και οι πιθανές ενέργειες των αντίπαλων επιθετικών αποτελούν το δεύτερο κριτήριο:
• Σε ποια απόσταση από την αμυντική ζώνη βρίσκεται ο κάτοχος της μπάλας;
• Ασκείται πίεση στον κάτοχο της μπάλας; Έχει δυνατότητες για μεταβίβαση της μπάλας πίσω από την πλάτη της άμυνας;